Medische Encyclopedie
Inhoud
- Wat doet sulfasalazine en waarbij gebruik ik het?
- Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
- Mag ik sulfasalazine gebruiken met andere medicijnen?
- Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
- Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
- Hoe gebruik ik dit medicijn?
sulfasalazine
Sulfasalazine behoort tot de zogeheten 5-ASA-medicijnen. In de darm wordt sulfasalazine gesplitst in mesalazine en sulfapyridine. Mesalazine werkt ontstekingsremmend op de darmwand. Sulfapyridine werkt vooral ontstekingsremmend bij gewrichtsklachten.
Artsen schrijven sulfasalazine voor bij chronische darmontstekingen zoals colitis ulcerosa en soms bij de ziekte van Crohn. Verder bij gewrichtsontstekingen, zoals reumatoïde artritis en de ziekte van Bechterew en bij huidaandoeningen, zoals lupus erythematodes:
Wat doet sulfasalazine en waarbij gebruik ik het?
Colitis ulcerosa
Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm. Hierdoor heeft u last van frequente en forse diarree, vaak met bloed en slijm erbij.
Andere klachten zijn buikpijn, koorts, uitdrogingsverschijnselen, bloedarmoede en gewichtsverlies. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.
Oorzaak
Bij colitis ulcerosa is meestal het laatste stuk van de dikke darm aangedaan, de endeldarm. De ziekte heet dan proctitis ulcerosa. Na verloop van jaren kan de ziekte zich uitbreiden naar de rest van de dikke darm.
De oorzaak van de ontsteking is niet een infectie, maar een auto-immuunreactie. Dit betekent dat het natuurlijke afweermechanisme zich tegen de cellen in de eigen darmwand keert.
Behandeling
Aanvallen van colitis ulcerosa worden in eerste instantie behandeld met zogeheten 5-ASA-medicijnen, zoals sulfasalazine. Ook wordt dit medicijn gebruikt om nieuwe aanvallen te voorkomen.
Het hangt af van de precieze plaats van de ontsteking in de darmen welke toedieningsvorm de arts voorschrijft. De tabletten en de zetpillen geven namelijk hun werkzame stof vrij in een ander deel van de darmen.
Bij proctitis ulcerosa schrijft de arts meestal zetpillen voor. Bij ontstekingen in hoger gelegen delen van de darm zijn tabletten of een drank nodig.
Effect
Sulfasalazine remt de ontsteking en voorkomt nieuwe aanvallen van colitis ulcerosa. Uw klachten, zoals diarree en buikpijn, verminderen dan. Als u het continu gebruikt, merkt u dat de opvlammingen van de ziekte minder hevig zijn en langer uitblijven.
Ziekte van Crohn
Verschijnselen
Bij de ziekte van Crohn zijn delen van de darm chronisch ontstoken. Deze ontstekingen veroorzaken buikpijn, koorts, diarree, moeheid en gewichtsverlies. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.
Oorzaak
De precieze oorzaak van de ziekte van Crohn is niet bekend. Waarschijnlijk is het afweersysteem in de war en valt het goede bacteriën in de darm aan. Hierdoor ontstaat een ontsteking die de darmen beschadigt. Meestal is het laatste deel van de dunne darm en het eerste deel van de dikke darm ontstoken. Door de chronische ontsteking ontstaan verdikkingen in de darm, waar de ontlasting moeilijk langs kan.
Behandeling
De behandeling is erop gericht om de pijn en ontsteking te remmen en verdere beschadiging van de darmen te voorkomen. De arts zal in eerste instantie meestal zogeheten 5-ASA-medicijnen voorschrijven, zoals sulfasalazine.
Werking en effect
Sulfasalazine vermindert de ontsteking binnen de darmen en remt de ziekte af. Hierdoor verminderen uw klachten, zoals diarree en buikpijn. Sulfasalazine werkt tegen opvlammingen van Crohn, maar is minder goed in het voorkómen ervan.
Reumatoïde artritis
Verschijnselen
Reumatoïde artritis (RA) is een chronische ontsteking in gewrichten. Het geeft pijn, stijfheid en zwelling in de gewrichten van bijvoorbeeld de handen, polsen, enkels of voeten. Meestal zijn de verschijnselen zowel links als rechts in dezelfde gewrichten aanwezig. Door de ontsteking wordt het gewricht dik en gevoelig, soms ook warm. Op den duur raken de gewrichten beschadigd.
Oorzaak
De oorzaak van de ontsteking is niet een infectie, maar een auto-immuunreactie. Dit betekent dat het natuurlijke afweermechanisme zich tegen de cellen in de eigen gewrichten keert.
Behandeling
Als duidelijk is dat er sprake is van reumatoïde artritis, behandelt men zo snel mogelijk met medicijnen die de voortgang van de ziekte afremmen. Ook krijgt u pijnstillende medicijnen voorgeschreven.
Werking
Sulfasalazine is niet alleen een 5-ASA-medicijn, maar behoort ook tot de zogeheten DMARD’s. DMARD’s zijn reumabestrijdende middelen die ontstekingen afremmen. DMARD’s hebben geen direct effect op de pijn en kunnen de ziekte ook niet genezen. Ze kunnen de ziekte wel rustiger maken, waardoor klachten als pijn, stijfheid en zwelling na enige tijd afnemen.
Effect
Veel reumapatiënten hebben minder last van pijn, kunnen zich beter bewegen en voelen zich beter. Als sulfasalazine bij beginnende reumatoïde artritis wordt gebruikt, blijkt men het ziekteproces eerder tot staan te kunnen brengen. Het effect van dit medicijn treedt nooit meteen op, maar meestal pas na twee tot drie maanden.
Ziekte van Bechterew
Verschijnselen
De ziekte van Bechterew (spondylitis ankylopoetica) is een ontsteking van de gewrichten van bekken en wervelkolom. Het is een reumatische aandoening.
Bij de ziekte van Bechterew heeft u onder andere last van pijn en stijfheid in de onderrug. Met name ’s ochtends na het opstaan of als men enige tijd heeft gezeten. Door beweging trekt de pijn weer weg. Door vermoeidheid kan de pijn in de loop van de dag weer opzetten. De ziekte van Bechterew kan samen gaan met ontstekingen in de gewrichten van uw heupen, knieën, schouders, vingers of tenen.
Behandeling
De ziekte van Bechterew wordt zo snel mogelijk behandeld met medicijnen die de voortgang van deze ziekte afremmen en de pijn verminderen. Meestal krijgt u eerst een ontstekingsremmende pijnstiller, zoals ibuprofen of diclofenac. Voor de ontstekingen in de gewrichten, kan uw arts sulfasalazine voorschrijven. Dit medicijn geeft een vermindering van pijn en stijfheid van de gewrichten.
Sulfasalazine behoort tot de zogeheten DMARD’s. DMARD’s zijn reumabestrijdende middelen die ontstekingen afremmen. DMARD’s hebben geen direct effect op de pijn en kunnen de ziekte ook niet genezen. Ze kunnen de ziekte wel rustiger maken, waardoor klachten als pijn en stijfheid na enige tijd afnemen.
Werking
Het effect treedt niet meteen op, maar meestal pas na 2 tot 4 maanden.
Lupus Erythematodes (LE)
Verschijnselen
Lupus erythematodes, ook wel LE genoemd, is een chronische ontsteking van de huid. Behalve de huid kunnen ook gewrichten, nieren, longen en andere organen ontstoken zijn. Dan noemt men het wel systemische LE of SLE.
De ziekte komt in aanvallen, maar kent ook rustige periodes. Een aanval lijkt op een ernstige griepperiode met koorts, spier- en gewrichtspijn en vermoeidheid. Daarnaast komen er meestal huidafwijkingen voor, zoals rode vlekken in het gezicht en verschillende soorten huiduitslag.
Behandeling
Lupus erythematodes wordt meestal behandeld met de ontstekingsremmende bijnierschorshormonen, bijvoorbeeld met prednisolon. Om de huidontstekingen tegen te gaan, schrijven artsen ook soms sulfasalazine voor.
Werking
Dit medicijn remt de ontstekingsverschijnselen. Hierdoor nemen de klachten af. Sulfasalazine wordt alleen gebruikt als de bijnierschorshormonen alleen niet voldoende helpen.
Overige huidaandoeningen
Sulfasalazine wordt gebruikt bij bepaalde ontstekingen van huid waarbij ook sprake is van blaasjes of blaren (auto-immuun bulleuze dermatosen). Bijvoorbeeld pemphigus vulgaris, een ernstige huidaandoening waarbij de huid en slijmvliezen met blaasjes en blaren overdekt raken.
Werking
Sulfasalazine vermindert de afweer van het lichaam tegen de eigen huid- en slijmvliescellen. Het vermindert de ontsteking en remt de ziekte af. Hierdoor verminderen uw klachten.
Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)
Misselijkheid en maagklachten. Patiënten met colitis ulcerosa hebben regelmatig meer last van deze bijwerkingen.
Door innemen tijdens of net na het eten heeft u hier minder last van.
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Hoofdpijn en duizeligheid.
Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.
Maagdarmklachten, zoals diarree, braken, een verminderde eetlust en buikklachten.
Door de dosering langzaam op te bouwen kunt u dit meestal voorkomen. In zeldzame gevallen kan er ernstige diarree optreden, of kunnen bestaande diarreeklachten verergeren. Als deze klachten gepaard gaan met kramp, plotselinge buikpijn, bloederige diarree en soms koorts, hoofdpijn en huiduitslag kan sprake zijn van een ernstige overgevoeligheid. Neem dan direct contact op met uw arts. U mag sulfasalazine en soortgelijke medicijnen dan niet meer gebruiken.
Oorsuizen, hoesten, gewrichtspijn en smaakstoornissen.
Raadpleeg uw arts als u hier last van blijft houden.
Jeuk. Raadpleeg bij huiduitslag uw arts.
Dit kan het gevolg zijn van overgevoeligheid, maar dat hoeft niet (zie 'Overgevoeligheid').
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Stemmingsveranderingen, zoals depressie, kunnen ontstaan of verergeren.
Neem bij deze bijwerkingen contact op met uw arts of apotheker.
Ontsteking van de alvleesklier of van de lever en bloedafwijkingen. Bij plotselinge hevige pijn in bovenbuik, geelzucht, onverklaarbare blauwe plekken, extreme vermoeidheid of keelpijn met koorts en blaren in de keel moet u direct een arts waarschuwen.
De arts zal uw leverfunctie en uw bloed voorafgaand aan de het gebruik en tijdens het gebruik van dit medicijn regelmatig controleren.
Beschadiging van de nieren die blijvend kan zijn.
Uw arts zal de werking van de nieren daarom voorafgaand aan het gebruik en tijdens het gebruik van dit medicijn regelmatig controleren.
Ontsteking van de dikke darm. U heeft dan last van veelvuldige, waterdunne diarree met buikpijn, krampen en soms koorts.
Neem dan direct contact op met uw arts.
Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dat aan huiduitslag en jeuk. Raadpleeg dan uw arts.
Kreeg u ooit eerder een allergische reactie van mesalazine, olsalazine of sulfasalazine, of van een medicijn uit de groep salicylaten, zoals acetylsalicylzuur? Begin dan niet direct met dit medicijn maar raadpleeg eerst uw arts of apotheker.Het kan zijn dat u vanwege overgevoeligheid een ander medicijn moet gebruiken.
In zeldzame gevallen ontstaat een ernstige overgevoeligheid met duizeligheid, flauwvallen en koorts. Ook kunt u een opgezwollen gezicht, tong of keel krijgen en daarbij erg benauwd worden.
Verder kan een ernstige huidaandoening ontstaan met blaarvorming. De blaren ontstaan vooral op de lippen en op de slijmvliezen van de mond en geslachtsdelen. Stop in al deze gevallen direct het gebruik en waarschuw een arts of ga naar de Eerste-hulpdienst.
Als u overgevoelig bent, mag u dit medicijn, of medicijnen die hier op lijken, in de toekomst niet meer gebruiken. Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er op letten dat u dit medicijn of soortgelijke medicijnen niet opnieuw krijgt.Haaruitval
Epileptische aanvallen.
Waarschuw in dat geval uw arts.
Zenuwproblemen. Heeft u last van een tintelend of doof gevoel in armen en benen of van een branderige pijn in handen of voeten? Stop dan met het gebruik en waarschuw meteen een arts.
Meestal gaan deze verschijnselen weer weg, een enkele keer zijn ze blijvend.
Zuurstofgebrek. Dit merkt u in eerste instantie aan blauwe lippen en een blauwe verkleuring van de huid.
Neem dan onmiddellijk contact op met een arts.
Longontsteking. Waarschuw bij ernstige benauwdheid een arts.
Ontsteking van de hartspier of het hartzakje. Neem bij hartklachten of benauwdheid contact op met uw arts heeft.
Gevoeligheid van de huid voor UV-licht (zon, zonnebank, UV-lamp). Blootstelling aan zonlicht, zelfs voor korte perioden, kan huiduitslag, jeuk, roodheid en andere verkleuring van de huid of ernstige verbranding door de zon geven.
Begint u net met dit medicijn? Blijf dan uit direct zonlicht, vooral tussen 10.00 en 15.00 uur, draag beschermende kleding, waaronder hoed en zonnebril, smeer een zonnebrandmiddel op met een hoge beschermingsfactor, ga niet onder de zonnebank.
Als u een ernstige reactie op de zon krijgt, staak dan meteen het gebruik en waarschuw uw arts.Tijdelijke onvruchtbaarheid bij mannen door een tekort aan zaadcellen.
Dit herstelt zich binnen twee tot drie maanden na stoppen met de behandeling.
Als u acute porfyrie heeft, een stofwisselingsziekte waarbij men aanvallen van buikpijn, braken, koorts en hartkloppingen krijgt: dit medicijn kan een aanval uitlokken.
Geef aan de apotheker door dat u acute porfyrie heeft. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of andere uitlokkende medicijnen niet krijgt.
Bij mensen met een aangeboren tekort van het enzym G6PD, kan een ernstige bloedafwijking ontstaan. U merkt deze bloedafwijking aan vermoeidheid, duizeligheid, bleekheid, gele huid, donkere verkleuring van de urine of kortademigheid.
Overleg met uw arts. Weet u dat u een G6PD-tekort heeft? Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u medicijnen die problemen veroorzaken bij G6PD-tekort niet meer krijgt.
Bij tabletten en drank: dit medicijn kan de urine en stoelgang een gele of oranje kleur geven.
Dit is verder onschuldig.
Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Uitleg frequenties
Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen
Mag ik sulfasalazine gebruiken met andere medicijnen?
Dit middel heeft wisselwerkingen met een ander medicijn. In de tekst hieronder staat alleen de werkzame stof genoemd, dus niet de merknaam. Of uw medicijnen de genoemde werkzame stof bevatten, kunt u vinden in de bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.
Het medicijn waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, is het volgende.
- Digoxine, een middel tegen hartritmestoornissen. Gebruikt u digoxine en krijgt u nu sulfasalazine erbij? Digoxine kan hierdoor minder gaan werken. Als u weer stopt met sulfasalazine kan digoxine weer sterker werken. Overleg daarom voor gebruik eerst met uw arts. Uw arts zal de hoeveelheid digoxine in uw bloed extra controleren.
Twijfelt u eraan of bovenstaande wisselwerking voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.
Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
autorijden en alcohol drinken?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.
alles eten?
U kunt alles eten wat uw darmen verdragen.
Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
Zwangerschap
U kunt dit medicijn veilig gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Het wordt al jarenlang gebruikt door zwangere vrouwen zonder nadelige gevolgen voor het kind. Wel heeft u meer foliumzuur nodig als u zwanger bent terwijl u sulfasalazine gebruikt. Overleg hierover met uw arts.
Borstvoeding
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Dit medicijn komt in de moedermelk terecht. Bij een dosering tot 2 gram sulfasalazine per dag geeft dat meestal geen problemen. Krijgt uw baby diarree? Overleg dan met uw arts.
Hoe gebruik ik dit medicijn?
Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.
Hoe?
- Maagsapresistente tabletten (msr): de tablet heel doorslikken zonder te kauwen met een half glas water. Door de tablet niet te kauwen of te breken blijft de beschermende laag intact. Deze beschermende laag mag pas in de darmen oplossen, zodat de werkzame stof daar vrijkomt en niet al in de maag.
- Drank: de drank elke keer voor het innemen goed schudden. Meet de juiste hoeveelheid af met de bijgeleverde maatlepel of maatbeker.
- Zetpillen: Breng de zetpil in de anus. Het maakt daarbij niet zoveel uit of u de zetpil met de punt naar voren of met de stompe kant naar voren inbrengt. Als u de zetpil met een beetje water bevochtigt, kunt u hem wat makkelijker inbrengen. Als u de zetpil binnen 10 minuten verliest, omdat u naar het toilet moet, kunt u een nieuwe inbrengen.
Wanneer?
- Tabletten en drank: neem deze verdeeld over de dag in, maar wel tijdens een maaltijd of direct erna.
- Zetpillen: breng deze verdeeld over de dag in. Probeer in elk geval een zetpil voor de nacht in te brengen. Hij kan dan lang in de darm blijven en op die manier langer doorwerken.
Hoelang?
- Darmontstekingen: als dit medicijn wordt gebruikt om aanvallen van de darmontsteking te voorkomen, duurt de behandeling meestal drie tot zes maanden.
- Gewrichtsontstekingen: het effect treedt nooit meteen in, maar laat vaak enkele maanden op zich wachten