Medische Encyclopedie
Inhoud
- Wat doet gosereline en waarbij gebruik ik het?
- Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
- Mag ik gosereline gebruiken met andere medicijnen?
- Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
- Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
- Hoe gebruik ik dit medicijn?
gosereline
Gosereline behoort tot de hypothalamus-hormonen. Deze hormonen remmen de aanmaak van mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen.
Artsen schrijven het voor bij endometriose, prostaatkanker, borstkanker en een vleesboom.
Wat doet gosereline en waarbij gebruik ik het?
Endometriose
De baarmoeder is van binnen met een slijmvlies bekleed. Dit slijmvlies heet endometrium. Bij endometriose zit er weefsel dat daarop lijkt ook buiten de baarmoeder, bijvoorbeeld in de buikholte, rond de darmen, de eierstokken, blaas of op het buikvlies.
Verschijnselen
Het slijmvlies buiten de baarmoeder doet ook mee met de menstruatiecyclus. Daardoor ontstaan kleine bloedingen in de buikholte die pijn kunnen veroorzaken. Ook kunnen littekens en verklevingen ontstaan, die tijdens de menstruatie, maar ook daarvoor of daarna buikpijn kunnen geven. Soms is endometriose een oorzaak van ongewilde kinderloosheid.
Behandeling
Soms helpt het om een pijnstiller te gebruiken, bijvoorbeeld paracetamol of een pijnstiller van het nsaid-type, zoals ibuprofen. Ook de anticonceptiepil kan buikpijn door endometriose verminderen. Eventueel kunt u de pil zonder stopweek doorgebruiken, zodat u geen menstruatie meer krijgt. Ook progestageenhormonen, zoals in tabletten, in de prikpil of in het hormoonspiraaltje, zijn werkzaam.
Als pijnstillers, de pil of progestageenhormonen onvoldoende helpen, kan uw arts gosereline voorschrijven. U mag het niet langer dan een half jaar gebruiken omdat het anders te veel kans op bijwerkingen geeft.
Als de klachten daarna terugkomen, of als u veel pijn heeft, kan de gynaecoloog een kijkoperatie doen en de slijmvliesplekken weghalen. Helaas komt endometriose soms toch weer terug. Door gosereline na de operatie 6 maanden te gebruiken heeft u minder kans dat de kwaal terugkomt.
Werking
Gosereline zit in een staafje van een paar millimeter lang. Een arts moet het onder de huid aanbrengen. Afhankelijk van de hoeveelheid in het staafje komt er gedurende 4 tot 12 weken steeds wat gosereline uit het staafje vrij.
Gosereline remt de aanmaak van de geslachthormonen oestrogeen en progestageen. Dit remt de groei van het het weefsel dat op baarmoederslijmvlies lijkt. Daardoor neemt de pijn af. Meestal blijft de menstruatie weg na de eerste maand van de behandeling. De menstruatie komt 7 tot12 weken na de laatste injectie terug.
Kanker
Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen, waarbij lichaamscellen zich ongeremd vermenigvuldigen. Het gevolg is tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die, als men er niets aan doet, fataal kan zijn.
Dankzij nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling voor veel soorten kanker mogelijk. Bij snelle behandeling voorkomt u dat een kankergezwel doorgroeit in het omringende weefsel of dat het uitzaait. Bij uitzaaiingen ontstaat kanker op andere plaatsen in het lichaam.
Oorzaak
In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen, bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen. Bij een celdeling ontstaan uit één cel twee dochtercellen, met exact hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De dochtercellen van elke cel bevatten dezelfde beschadiging in het DNA. Daardoor gaan ook deze cellen zich ongeremd delen, met kanker tot gevolg.
Hoe de beschadiging in het DNA ontstaat, is vaak onbekend. Het lijkt soms te komen door chemische stoffen als teer in tabaksrook, of door asbest, alcohol, te veel of te vet voedsel, straling of door een erfelijke aanleg.
Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. In het beginstadium zijn er vaak helemaal geen verschijnselen. Pas als een kankergezwel tegen zenuwen aandrukt, is pijn te voelen.
Sommige klachten komen bij vrijwel alle kankersoorten voor, zoals erge vermoeidheid, gebrek aan eetlust en sterke vermagering (bijvoorbeeld meer dan drie kilo per maand).
Gosereline wordt gebruikt bij prostaatkanker en borstkanker.
Prostaatkanker
De prostaat is een klier in de onderbuik. Het ligt om de urinebuis heen. Deze klier maakt het prostaatvocht. Dit is het vocht dat bij de zaadlozing samen met de zaadcellen naar buiten komt.
Bij een DNA-beschadiging kunnen de cellen in de prostaatklier ongeremd gaan groeien. Op deze plaats verhardt de prostaat. Door de tumor kan de prostaat groter zijn. De tumor kan de plasbuis dichtknijpen waardoor het plassen moeilijker gaat. Het mannelijk hormoon testosteron bevordert de groei van kankercellen. Testosteron wordt aangemaakt door de zaadballen.
Prostaatkanker komt voor bij mannen ouder dan 50 jaar.
Behandeling
Prostaatkanker wordt meestal behandeld met een operatie, bestraling en medicijnen tegen testosteron (zoals gosereline). Soms zijn ook cytostaticakuren nodig (chemotherapie).
Alleen medicijnen tegen testosteron zijn meestal niet voldoende om te genezen. Wel worden de ziekte en de klachten afgeremd. Een van de medicijnen tegen testosteron is gosereline.
Het wordt soms ook na een bestralingskuur gegeven, om de kans te verminderen dat de ziekte terugkeert.
Werking
Gosereline zit in een staafje van een paar millimeter lang. Een arts moet het onder de huid aanbrengen. Afhankelijk van de hoeveelheid in het staafje komt er gedurende 4 tot 12 weken steeds wat gosereline uit het staafje vrij.
Gosereline vermindert de aanmaak van testosteron. De groei van de kankercellen wordt hierdoor afgeremd.
Borstkanker
Bij een DNA-beschadiging kunnen cellen in de borst ongeremd gaan groeien. U kunt de tumor misschien voelen als een klein knobbeltje. Soms is de tumor verspreid in de borst en kunt u het niet voelen. Soms merkt u dat de huid van de borst indeukt, of juist rood en gezwollen is. Ook kan de tepel naar binnen trekken of kan er vocht uit de tepel komen.
Het vrouwelijk hormoon oestrogeen kan de groei van kankercellen bevorderen. Oestrogeenhormoon wordt aangemaakt door de eierstokken.
Behandeling
Borstkanker wordt meestal behandeld met een operatie, bestraling, medicijnen tegen vrouwelijke geslachtshormonen (zoals gosereline) en cytostaticakuren (chemotherapie). Meestal gaat het om een combinatie van behandelingen om de kans op genezing te vergroten.
Medicijnen tegen vrouwelijke geslachtshormonen worden soms gebruikt om de klachten te verminderen, ook als er geen genezing meer mogelijk is.
Een van de medicijnen tegen vrouwelijke geslachtshormonen die uw arts kan voorschrijven is gosereline.
Werking
Gosereline zit in een staafje van een paar millimeter lang. Een arts moet het onder de huid aanbrengen. Afhankelijk van de hoeveelheid in het staafje komt er gedurende 4 tot 12 weken steeds wat gosereline uit het staafje vrij.
Gosereline vermindert de aanmaak van de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progestageen. De groei van de borstkankercellen wordt hierdoor afgeremd.
Vleesboom
Dit medicijn wordt gebruikt bij vleesbomen in de baarmoeder (myomen). Een vleesboom is een goedaardig gezwel. Het kan enkele millimeters groot zijn, maar ook veel groter zijn.
Oorzaak
De baarmoeder bestaat uit een dikke spierlaag. Bij een vleesboom ontstaat wildgroei van het spierweefsel van de baarmoeder.
Verschijnselen
De meeste vrouwen hebben geen klachten van de vleesboom. Grote gezwellen kunnen te zien zijn als een harde ronding van de onderbuik. Sommige vrouwen hebben meer bloedverlies en pijn tijdens de menstruatie. Als vrouwen in de menopauze komen, verdwijnen de klachten meestal.
Behandeling
Bij relatief kleine vleesbomen kan de anticonceptiepil buikpijn door vleesbomen verminderen. Ook progestageenhormonen, zoals in tabletten, in de prikpil of in het hormoonspiraaltje, zijn werkzaam. Door deze hormonen vermindert de omvang van de vleesboom.
Als u veel klachten van de vleesboom heeft, kan de arts opereren. Soms door de hele baarmoeder te verwijderen, soms door alleen de vleesboom weg te halen. In dat geval brengt uw arts enkele maanden voor deze operatie een implantatiestaafje met gosereline aan onder de huid. Het maakt de vleesboom kleiner, zodat deze makkelijker is weg te halen. Bovendien is er tijdens de operatie minder bloedverlies.
Artsen schrijven gosereline soms ook voor bij een vleesboom, als u vlak voor de menopauze zit. U mag dit medicijn namelijk niet langer dan 6 maanden gebruiken omdat het anders te veel kans op bijwerkingen geeft.
Effect
Gosereline zit in een staafje van een paar millimeter lang. Een arts moet het onder de huid aanbrengen. Afhankelijk van de hoeveelheid in het staafje komt er gedurende 4 tot 12 weken steeds wat gosereline uit het staafje vrij.
Als u dit medicijn gebruikt, blijft de menstruatie meestal weg. Als de baarmoeder bij de operatie niet is verwijderd, zal 7 tot 12 weken na de operatie de menstruatie weer terugkeren.
Lees meer over vleesboom . “Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. Veel bijwerkingen zijn het gevolg van de afname van de mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen. Na stoppen van de behandeling verdwijnen deze bijwerkingen.
De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.
Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)
Opvliegers en zweten.
Deze klachten kunnen na enkele maanden vanzelf overgaan, omdat uw lichaam eraan went. Blijft u last houden? Raadpleeg dan uw arts.
Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)
In het begin van de behandeling bij prostaatkanker: tijdelijke verergering van de klachten, zoals problemen met plassen, botpijn, spierpijn en spierzwakte.
In het begin van de behandeling bij endometriose: tijdelijke verergering van buikpijn, pijn in het bekken en menstruatiepijn.
Minder zin in vrijen.
Bij mannen: impotentie. Zelden borstvorming.
Bij vrouwen: droge vagina, pijn bij het vrijen, pijnlijke borsten. Uw menstruatie zal wegblijven.
Zeer zelden kan de eerste maand een doorbraakbloeding ontstaan. Heeft u hier na de eerste maand nog last van? Raadpleeg dan uw arts. Na stoppen van de behandeling keert de menstruatie binnen 7 tot 12 weken terug.
Pijn, irritatie en bloeduitstorting op de injectieplaats.
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
Hoofdpijn, stemmingswisselingen, vermoeidheid, prikkelbaarheid, slaapstoornissen, zeer zelden verwardheid.
Spierpijn, kramp in de kuiten, gewrichtspijn.
Tintelend of doof gevoel van de huid.
Haaruitval.
Hogere of lagere bloeddruk.
Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, zeer zelden diarree of verstopping, buikpijn, braken.
Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten en jeuk. Raadpleeg uw arts als u hier last van heeft.
Een ernstige overgevoeligheid is te merken aan benauwdheid, een opgezwollen gezicht of flauwvallen. Ga dan onmiddellijk naar een arts of naar de Eerstehulpdienst. Blijkt u overgevoelig voor gosereline? Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.
Zwaarder worden
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
Verhoogd cholesterol.
Huiduitslag, droge huid, acne.
Verandering in lichaamsbeharing, zoals kaalheid, verminderde baardgroei bij mannen, overmatige lichaamsbeharing bij vrouwen.
Hart- en vaataandoeningen, zoals hartkramp (angina pectoris) en meer kans op een hartaanval. De kans hierop is groter bij mensen die al meer kans hebben op een hart- of vaataandoeningen. Zoals mensen met hartkramp en mensen die ooit een hartaanval hebben gehad.
Overleg met uw arts voor u dit medicijn gaat gebruiken. Neem ook contact op met uw arts als u meer klachten krijgt en bij pijn op de borst. Mogelijk kan uw arts u een ander medicijn voorschrijven.
Te hoog bloedglucose. Bij mensen die hiervoor gevoelig zijn, kunnen daarom verschijnselen van diabetes (suikerziekte) ontstaan. U merkt dit aan verschijnselen als veel dorst en veel moeten plassen. Mensen met diabetes kunnen meer insuline of bloedsuikerverlagende tabletten nodig hebben. Meet daarom extra vaak uw bloedglucose.
Kan een aanval van acute porfyrie uitlokken. Acute porfyrie is een stofwisselingsziekte waarbij u aanvallen krijgt van buikpijn, overgeven, koorts en hartkloppingen.
Heeft u acute porfyrie? Geef dit dan door aan uw apotheek. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of andere uitlokkende medicijnen niet krijgt.
Na een aantal maanden:
Brozer worden van de botten door het verlies van botweefsel (osteoporose). Ouderen hebben eerder kans op botbreuken.
De kans dat de botten zich herstellen is groot als u het korter dan 6 maanden gebruikt. Daarom schrijven artsen het bij endometriose of een vleesboom niet langer dan een half jaar voor. Na stoppen herstelt het botverlies zich dan binnen 9 maanden. Als u gosereline op jonge of middelbare leeftijd langere tijd heeft gebruikt, heeft u later meer kans op botbreuken door botontkalking.
Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden
Uitleg frequenties
Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen
Mag ik gosereline gebruiken met andere medicijnen?
Er zijn van dit medicijn geen belangrijke wisselwerkingen met andere medicijnen bekend.
Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
autorijden, alcohol drinken en alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.
Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
Zwangerschap.
Gebruik dit middel NIET als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Gosereline kan schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Gebruikt u dit medicijn en denkt u erover om zwanger te worden, overleg dan met uw arts.
Borstvoeding.
Gebruik dit middel NIET als u borstvoeding geeft of stop de borstvoeding. Het is namelijk niet bekend of gosereline in de moedermelk terechtkomt en of dit schadelijk is voor de baby. Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts.
Hoe gebruik ik dit medicijn?
Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.
Hoe?
Uw arts zal het implantatiestaafje met behulp van een injectienaald onder de huid inbrengen. Meestal in de huid van de buik. Het staafje wordt door het lichaam langzaam vanzelf afgebroken.
Wanneer?
- Bij endometriose, borstkanker en prostaatkanker: afhankelijk van de hoeveelheid gosereline in het staafje 1 keer per 4 tot 12 weken.
- Ter voorbereiding op een operatie bij een vleesboom: 2 keer een staafje geïnjecteerd met een tussenpoos van 4 weken. Binnen 2 weken na het tweede staafje wordt u geopereerd.
Hoelang?
Afhankelijk van de reden waarvoor u het gebruikt, kunt u gosereline gedurende enkele maanden tot jaren gebruiken:
- Bij endometriose en vleesboom: maximaal 6 maanden.
- Bij prostaatkanker en borstkanker: zo lang als nodig is.